Publiek debat rond wonen levert unieke resultaten op
“Van eigendomsrecht moeten we overgaan naar verantwoordelijkheidszin en aansprakelijkheid. De grond erven we niet van onze (voor)ouders. We lenen hem van onze (klein)kinderen.”
De nood aan een nieuw woonsysteem is immens. Van twintigers tot grootouders, huurders en kopers, mensen uit steden en dorpen, iedereen voelt het: de woningmarkt is vastgelopen. Betaalbaarheid glipt weg. Een eigen woning is voor velen een onhaalbare droom. Wonen is een basisrecht, maar toch wordt het steeds meer een investeringsproduct.
Dat is in een notendop de rode draad van de publieke campagne ‘GRONDstof tot nadenken’, met online en fysiek debat waarbij burgers konden reageren op vier vragen:
- Hoe stoppen we de stijgende woningprijzen?
- Hoe blijft wonen een basisrecht?
- Kan anders wonen de oplossing zijn voor eenzaamheid?
- Wat is jouw kijk op grondbezit?
Het scheef draaiend woonsysteem kan vandaag het grondrecht op betaalbaar wonen niet waarborgen. Meningen en suggesties losweken is dan nodig en vooral uitdagend. Toch geeft deze (bescheiden) grondstof-campagne goesting om het debat verder te zetten.
4 fundamentele pijnpunten
De gesprekken en discussies van deze campagne onthulden vier fundamentele pijnpunten:
1. De woningprijzen blijven stijgen.
Door speculatie, traag vergunningenbeleid en schaarste aan grond. Zekerheid en financiële winst gaan vandaag boven betaalbaarheid. Wie niet mee kan, valt uit de boot.
2. Vastgoed is/wordt steeds meer een beleggingsproduct
Grond en woningen zijn handelswaar. Meer en meer mensen kopen een tweede woning als investering, tevens kopen institutionele beleggers massaal vastgoed op. “Bovendien zijn het veelal de pensioenfondsen die investeren in vastgoed en vervolgens dezelfde huurders eruit jagen die via hun “pensioensparen” beleggen in hun eigen woning.”
3. We wonen steeds meer alleen.
Individualisering, vergrijzing en isolement nemen toe. Veel mensen missen goed nabuurschap, burenhulp of meer verbondenheid in de buurt. Laat ons wat meer delen en collectief oplossen, mits behoud van privacy.
4. Grond als bezit wordt in vraag gesteld.
Waarom mag iets dat van iedereen zou moeten zijn, zoals lucht of zee, niet ook gelden voor grond? Het klassieke individueel wonen en eigendom staat steeds vaker haaks op zorg, gemeenschap en duurzaamheid, stellen heel wat deelnemers van de campagne.
En nu? Tijd voor systeemverandering.
De campagne bracht geen simpele oplossingen, wél een waaier aan inzichten én alternatieven. Community Land Trusts (CLT’s), wooncoöperaties, cohousen en huisdelen worden genoemd als realistische én urgente antwoorden. Grond uit de markt halen en in gemeenschapsbeheer brengen. Samen (ver)bouwen, samen wonen en gedeeld wonen fiscaal aantrekkelijk maken. Inzetten op erfpacht en opstal i.p.v. klassiek bezit. Sociale woningbouw drastisch uitbreiden. Collectieve woonprojecten ondersteunen met regels, ruimte en middelen.
Het gaat niet enkel om wonen, maar om een ander idee van zekerheid, veiligheid, gemeenschap en toekomst.
Een oproep tot beleid én burgerzin
De campagne roept op tot politieke moed: durf keuzes maken die de marktlogica doorbreken en biedt de ruimte aan initiatieven die buiten de lijnen (mogen) kleuren: je leert zoveel uit die dynamiek en nieuw partnerschap. Maar ze spreekt ook de burger aan: investeer samen in alternatieve woonmodellen, ondersteun collectieve initiatieven, deel ruimte en verhalen.
Of zoals een deelnemer het samenvat:
“Spaar ons van zowel de vrije markt als van overheidsdwang. Geef ons ruimte om samen, anders te wonen.”
GRONDstof tot nadenken was een initiatief van Avansa Oost-Brabant, CLT Vlaanderen & Van grond los VZW, Samenhuizen vzw en Wooncoop. Je kan de discussies en de samenvattingen van de discussies van deze campagne nalezen op