“Voor het eerst sinds lange tijd zit er groei in de markt van huurwoningen in België” (ds 16/1/2021). Meer bedrijven schijnen brood te zien in de verhuur van woningen. Is dit een eerste stap naar een beter evenwicht tussen huren en kopen op de woonmarkt? Dan is dit een belangrijk kantelpunt waarbij de keuzes van vandaag een enorme impact hebben op ons wonen en dus ons leven van morgen.
Een grote huurmarkt in handen van bedrijven heeft twee belangrijke troeven: schaalvoordeel en professionaliteit bij het bouwen en beheren van woningen. Dit kan leiden tot woningen van een hogere kwaliteit aan een lagere prijs, met meer oog voor het milieu en stedenbouw. Goed nieuws dus.
Maar, er gaan ook gevaren van uit. Een doorsnee verhuurbedrijf ziet een woning in de eerste plaats als een plek om kapitaal te bewaren en rendement te genereren. Mogen we dan verwachten dat zo een bedrijf bouwt en beheert op mensenmaat? Bovendien kunnen verhuurbedrijven zulke proporties aannemen dat politiek en burgers er nog maar weinig vat op hebben. Mogen we aanvaarden dat het zo belangrijke thema wonen minder democratisch wordt? En, minstens even belangrijk, een grotere huurmarkt kan leiden tot een verdere tweedeling van de maatschappij. De pakjesbezorger gaat wonen de huurwijk, de IT-consultant gaat wonen in de wijk met eigenaarswoningen.
Een antwoord op die gevaren kan komen van wooncoöperaties. Een wooncoöperatie is eigenaar van woningen. De bewoners van die woningen en ethische beleggers zijn de aandeelhouders. Net als verhuurbedrijven kunnen wooncoöperaties professioneel werken op een efficiënte schaal. Maar wooncoöperaties hebben extra voordelen: ze zijn doelgedreven in plaats van winstgedreven. Democratie zit er ingebakken want bewoners en beleggers zitten er samen aan het stuur. Ook het werken op mensenmaat zit ingebakken, door de inspraak van bewoners in de bouw en het beheer van hun woningen.
Last but nog least, in een wooncoöperatie kunnen de pakjesbezorger en de IT-consultant gewoon buren zijn, want een wooncoöperatie biedt financieel maatwerk: de IT-consultant belegt meer centen in de coöperatie en krijgt een financiële deal die eerder op kopen lijkt, de pakjesbezorger investeert minder in de coöperatie en krijgt een deal die meer op huren lijkt. Zo voelen ze zich beiden financieel welkom in dezelfde coöperatieve wijk.
Willen wij als maatschappij dat wonen democratisch en op mensenmaat georganiseerd wordt? Willen wij dat de pakjesbezorger en de it-consultant buren kunnen zijn? Dan moeten we de coöperatieve woonweg durven inslaan.
Wooncoöperaties zijn in Vlaanderen een heel pril verschijnsel, maar in gidsstad Zürich nemen ze 20% van de woonmarkt in en met ons pionierswerk bij wooncoop bewijzen we dat het ook in Vlaanderen kan. We zijn ervan overtuigd: indien overheden en kredietinstellingen er hun beleid op afstemmen kan coöperatief wonen ook in Vlaanderen boomen en mee zorgen voor beter wonen in een meer democratische, meer inclusieve en meer ecologische samenleving.
Lukas Vanelderen
mede-oprichter, bestuurder wooncoop cv